greenhorn
Do³±czy³: 01 Sty 1970
Posty: 96
Sk±d: Polska
Dywizjon:
thomas_33
Nick w LFS:
|
|
Bardzo lubie historie
i czasami pozwole sobie wkleic jakis felietonik
o Dywizji Syberyjskiej mialem kiedys ksiazke
jeszcze przedwojenna autora niestety nie pamietam
jej tytul to "Kon na wzgorzu".
Garsc informacji o tej malo znanej formacji
polskiego wojska...
W 1918 r. do Rosji, ogarniêtej chaosem rewolucji i wojny domowej, pañstwa Ententy skierowa³y wojska interwencyjne. Na Syberii, w oddziale francuskiej Legii Cudzoziemskiej, znalaz³ siê nasz rodak, podporucznik Mi³kowski. Przed wielu laty opu¶ci³ on rodzinne strony. Ca³e doros³e ¿ycie spêdzi³ w obcym mundurze legionisty, w¶ród trudów i niebezpieczeñstw. Na staro¶æ marzy³ o jednym – pragn±³ wróciæ do kraju, z³o¿yæ swe ko¶ci w ojczystej ziemi. Nieoczekiwanie, w syberyjskiej g³uszy, spotka³ rodaków – ¿o³nierzy 5-ej Dywizji Strzelców Polskich…
***
Kilka miesiêcy wcze¶niej, w listopadzie 1917 r., w Rosji wybuch³a rewolucja komunistyczna. Po w³adzê siêgnêli bolszewicy. Ich krwawe rz±dy rych³o spowodowa³y szereg powstañ, buntów i zamieszek. Pod sztandary Kontrrewolucji ci±gnêli t³umnie przedstawiciele wszelkich stanów i narodowo¶ci. Na Syberii rebeliê podniós³ Korpus Czesko-S³owacki, sformowany z jeñców z armii austriackiej. Zaraz do³±czyli doñ rosyjscy przeciwnicy bolszewizmu. Na pewien czas uda³o siê wyzwoliæ spod czerwonego jarzma ogromne po³acie kraju…
***
Polacy przebywaj±cy na terenie imperium rosyjskiego równie¿ przyst±pili do tworzenia w³asnych formacji wojskowych. Na Syberii akcj± kierowa³ major Walerian Czuma, weteran II „¿elaznej” Brygady Legionów. Rych³o stan±³ na czele dywizji, w sk³ad której wchodzi³y trzy pu³ki piechoty, batalion szturmowy, pu³k u³anów, pu³k artylerii, batalion in¿ynieryjny, s³u¿ba sanitarna i tabor – ³±cznie niemal 12.000 ¿o³nierzy. Do szeregów masowo garnêli siê Polacy – dawni jeñcy z armii austriackiej i niemieckiej, jak i miejscowi ochotnicy, czêsto zes³añcy polityczni b±d¼ ich potomkowie. Nie brak³o nawet dawnych powstañców styczniowych – weteranów zrywu sprzed 55 lat!
Formacja przyjê³a oficjaln± nazwê: 5-ta Dywizja Strzelców Polskich. W tym czasie 1-a, 2-ga i 3-cia dywizje Wojska Polskiego tworzy³y B³êkitn± Armiê we Francji, dowodzon± przez gen. Józefa Hallera, za¶ dywizja 4-ta, pod genera³em Lucjanem ¯eligowskim, walczy³a w po³udniowej Rosji.
Dzieje Dywizji Syberyjskiej to prawie dwa lata heroicznych bojów, zmagañ z wrogiem, ale i z surowym klimatem, z niedo¿ywieniem, z w³asn± s³abo¶ci±. To równie¿ krzewienie cywilizacji i podtrzymywanie polsko¶ci, narodowego ducha, w krainie tak oddalonej od rzeczywistej Ojczyzny, a przecie¿ tak tragicznie zro¶niêtej z naszymi dziejami, tak bardzo polskiej…
***
Dywizja Syberyjska przyst±pi³a do walki z bolszewizmem, ramiê przy ramieniu z rosyjsk± „bia³± gwardi±” admira³a Ko³czaka, Korpusem Czesko-S³owackim i wojskami Ententy. Polacy dokonywali dalekich zagonów na terytorium nieprzyjaciela przebywaj±c ogromne przestrzenie, przemieszczaj±c siê b³yskawicznie na lekkich stepowych wozach. Gromili wrogie formacje, z³o¿one z komunistów rosyjskich, wêgierskich, chiñskich… Ochraniali strategicznie wa¿n± kolej transsyberyjsk±, skutecznie wykorzystuj±c trzy, zbudowane w³asnym sumptem, poci±gi pancerne, o swojskich nazwach: „Kraków”, „Warszawa”, „Poznañ” (potem doszed³ jeszcze jeden, zdobyty na wrogu, „Poznañ II”). Po rzece Ob kursowa³o kilka uzbrojonych statków z polskimi za³ogami – bodaj pierwsze nasze okrêty wojenne od czasów przedrozbiorowych!
***
Dzia³aniom militarnym towarzyszy³a intensywna praca kulturalno-o¶wiatowa. Przy batalionach, bateriach i szwadronach powstawa³y biblioteki, teatry i gospody ¿o³nierskie. Instruktorzy o¶wiatowi dywizji prowadzili wyk³ady z historii i literatury polskiej, a tak¿e naukê czytania i pisania. Opiek± otaczano dzia³aj±ce w syberyjskich miastach dru¿yny harcerskie. Z okazji ¶wi±t narodowych organizowano akademie i wieczornice. Wydawano polsk± prasê…
***
Jesieni± 1919 r., w obliczu wielkiej ofensywy bolszewików, syberyjskie si³y Kontrrewolucji rozpoczê³y ewakuacjê na wschód. Polska dywizja posuwa³a siê w tylnej stra¿y, jako ostatnia, powstrzymuj±c nieprzyjacielski po¶cig.
W styczniu 1920 r. Korpus Czesko-S³owacki nawi±za³ tajne kontakty z bolszewikami. Ratuj±c w³asn± skórê, zdradzieccy Czesi wydali wrogowi dowódcê rosyjskiej „kontry”, admira³a Ko³czaka, zablokowali te¿ drogê odwrotu polskim sojusznikom. Otoczona ze wszystkich stron, 5-ta Dywizja Strzelców Polskich kapitulowa³a na stacji kolejowej Klukwienna.
Czê¶æ oddzia³ów, na w³asn± rêkê, przebija³a siê dalej, do Mongolii i Chin. Uda³o im siê przedrzeæ nad Morze Japoñskie. Tam zaokrêtowano je na pok³ad brytyjskiego parowca „Jaros³aw”. Nast±pi³a blisko trzymiesiêczna, morska odyseja do Kraju przez Japoniê, Hongkong, Singapur, Suez, Gibraltar…
***
1 lipca 1920 r. parowiec „Jaros³aw” wp³yn±³ do portu w Gdañsku. Na maszcie statku ³opota³a polska flaga, za¶ na pok³adzie odprawiono Mszê ¶w. dziêkczynn±. Stu dwudziestu oficerów i o¶miuset ¿o³nierzy – resztki 12-tysiêcznej niegdy¶ Dywizji, oraz trzystu cywilów – przewa¿nie rodziny wojskowych, dziêkowa³o Bogu za szczê¶liwy powrót do Ojczyzny.
Niemieccy urzêdnicy portowi nie chcieli wpu¶ciæ na l±d Polaków. Ci chwycili za siekiery – przed takim argumentem Niemcy ust±pili.
***
Dowództwo Wojska Polskiego zamierza³o pocz±tkowo odes³aæ do cywila steranych wojnami, podró¿±, a przewa¿nie i wiekiem, weteranów. Sybiracy, wiedz±c o ofensywie bolszewików maszeruj±cych na Warszawê, jak jeden m±¿ zg³osili chêæ walki w obronie Kraju.
Z niedobitków Dywizji Syberyjskiej utworzono batalion strzelców i Legiê Oficersk±. Potem, gdy do oddzia³u do³±czy³o 5.000 ochotników z Kalisza, Kutna, £odzi i W³oc³awka, sformowano brygadê piechoty, nazwan± – Brygad± Syberyjsk±.
Sybiracy wziêli udzia³ w sierpniowej kontrofensywie, która ocali³a Polskê przed bolszewizmem, a która przesz³a do historii jako Cud nad Wis³± i Osiemnasta Decyduj±ca Bitwa w Dziejach ¦wiata. Brygada Syberyjska wykona³a jedno z najwa¿niejszych w tej operacji zadañ, prze³amuj±c front pod Borkowem – Zawadami – Joñcem, w miejscu, gdzie nieprzyjaciel planowa³ uderzenie na Modlin i Warszawê.
***
Kiedy Brygada Syberyjska koñczy³a swój chwalebny szlak bojowy, walnie przyczyniaj±c siê do odparcia bolszewików spod stolicy, w wojskowym lazarecie pod Czarnostawem umiera³ starszy wiekiem oficer. Podporucznik Mi³kowski, dawny ¿o³nierz Legii Cudzoziemskiej, uczestnik francuskiej ekspedycji na Syberiê – ca³e ¿ycie marzy³ o powrocie do Ojczyzny. Gdy w 1918 r. los zetkn±³ go z Dywizj± Syberyjsk±, natychmiast zrzuci³ obcy mundur. Dzieli³ z Sybirakami trudy i znoje, morsk± odysejê parowca „Jaros³aw”, walki na Syberii i pod Warszaw±. ¦miertelnie ranny pod Czarnostawem, umiera³ na polskiej ziemi, w¶ród rodaków, towarzyszy broni, jak on – ¿o³nierzy-tu³aczy.
wg ksiazki zolnierze przywiezli ze soba biala niedziedzice o imeniu Baska 
zatlukli ja wiesniacy gdzies kolo Warszawy, gdy opuscila samowolnie teren koszar...
_________________
F/Lt k-azan from 302nd Polish Squadron "Poznañski" |
|
